Türkiye’de Neden Puff Kötüleniyor da IQOS Övülüyor?

Bu yazıda, bilimsel araştırmalar ve uluslararası düzenlemeler ışığında şu sorulara net yanıt vereceğiz:

• Türkiye’de neden puff bu kadar kötüleniyor?

• IQOS neden daha olumlu sunuluyor?

• Gerçekten hangisi daha zararlı?

• İngiltere neden puff’ı yasakladı ama pod sistemleri serbest bıraktı?

1. Türkiye’deki yasal çerçeve: Puff neden “kaçak” kategorisinde?

Türkiye’de 24 Şubat 2020 tarihli 2149 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı ile e-sigara, likit, pod ve ısıtılmış tütün cihazlarının ithalatı ve satışı yasaklandı.
Bu karar hem “puff” tarzı tek kullanımlıkları hem de “IQOS” benzeri ısıtılmış tütün sistemlerini kapsıyor.

Fakat pratikte tablo farklı:

• IQOS, Philip Morris gibi dev bir tütün şirketi tarafından üretildiği için, medya ve kamuoyunda daha kurumsal bir imaja sahip.

• Puff markaları ise çok sayıda üreticiye dağılmış durumda, bazıları Çin menşeli, bazıları ise Avrupa’da fason üretiliyor. Bu da markaların izinsiz ticaret kategorisine düşmesine neden oluyor.

Bu yüzden Türkiye’de yapılan haberlerde genellikle “puff baskınları”, “kaçak sigara operasyonları” ve “gençlerde yaygın puff kullanımı” gibi başlıklar öne çıkıyor.

Gerçekte ise bu fark, ürünlerin sağlık risklerinden çok yasal statülerinin farklı görünmesinden kaynaklanıyor.

2. IQOS’un “iyi” görünmesinin nedeni: Büyük markaların algı yönetimi

Philip Morris International (PMI), 2016’dan bu yana IQOS markasına milyarlarca dolar yatırım yaptı.
Şirket, “dumansız bir gelecek” stratejisiyle IQOS’u klasik sigaradan “daha temiz” bir alternatif olarak tanıttı.

Reklamları doğrudan yapamasa da, IQOS medya görünürlüğünü şu yollarla güçlendirdi:

• Bilimsel rapor sponsorluğu: IQOS’un “daha az toksin yaydığı” iddiası şirket destekli araştırmalarda vurgulandı.

• Kurumsal iletişim: Resmî sitelerde “zarar azaltımı” teması işlendi.

• Dijital PR: Medyada “daha az duman”, “koku yok”, “modern alternatif” gibi ifadeler sıkça yer aldı.

Böylece IQOS, Türkiye’de de dolaylı biçimde “meşru ve premium” bir ürün algısı kazandı.
Oysa bilimsel gerçek şu: IQOS da tütün içerir, nikotin bağımlılığı yaratır ve zararsız değildir.

3. Puff neden kötüleniyor?

Puff yani tek kullanımlık e-sigaralar, kullanıcı açısından daha kolay ve pratik olsa da birkaç nedenden ötürü Türkiye’de olumsuz bir imaja sahip:

a) Yasal statü belirsizliği

Puff cihazlarının tamamı ithalat yasağı nedeniyle kaçak statüsünde. Bu durum, medya haberlerinin “yasadışı ürün” çerçevesine sıkışmasına neden oluyor. Malese çok fazla sahte ürün satışı yapan yerler var. Vozol gibi kalitesiz dünyada tanınmayan markaları kullanıp beğenmeyen çok oluyor.

b) Gençlere erişim

Renkli tasarımlar, tatlı aromalar ve küçük boyutlar puff cihazlarını gençlere çekici hale getiriyor. Bu da devletin ve medyanın sert refleks göstermesine yol açıyor. Ama unutmayalım yetişkinlerde aroma sever!

c) Çevre ve atık riski

Lityum pilli puff’lar geri dönüştürülemediği için çevresel risk oluşturuyor. İngiltere’de haftada 8 milyondan fazla puff çöpe atılıyor.

d) Marka gücü eksikliği

IQOS gibi tek bir küresel markanın aksine, puff pazarı yüzlerce küçük markaya dağılmış durumda. Bu da güven algısını zayıflatıyor. Ama aslında çok fazla dünyaca tanınan ve büyük markalar var. Bunlara örnek olarak, Puff Bar , Geek Bar , Puffmi , Waka , Inflave , Vapsolo gibi markalar! 

4. Bilimsel gerçek: Ne puff, ne IQOS “zararsız”

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve ABD Hastalık Kontrol Merkezi (CDC) her iki ürün hakkında da aynı çizgide:

“Hiçbir tütün veya nikotin ürünü güvenli değildir. E-sigaralar ve ısıtılmış tütün sistemleri, bazı zararlı kimyasalları azaltabilir ancak tamamen ortadan kaldırmaz.”

E-sigaralar (Puff, Pod)

• Nikotin, propilen glikol, aroma ve gliserinden oluşan sıvı buharlaştırılır.

• Sigara dumanındaki yanma ürünleri (katran, karbon monoksit) bulunmaz.

• Buna rağmen nikotin bağımlılığı sürer ve kalp-damar sistemi etkilenir.

IQOS (Isıtılmış Tütün)

• Gerçek tütün çubukları (HEETS ve TEREA) 350°C civarında ısıtılır.

• Katran miktarı düşük olsa da tütünün kendisi nikotin ve diğer toksinleri içerir.

• Bazı çalışmalarda IQOS buharında formaldehit ve asetaldehit gibi zararlı bileşikler tespit edilmiştir.

Sonuç:

IQOS’un “daha güvenli” olduğu yönündeki algı, bilimsel olarak kesin değildir.
WHO bu konuda net:

“IQOS dahil ısıtılmış tütün ürünlerinin uzun vadeli etkileri bilinmemektedir. Bu ürünler sigara içmeyenlere önerilmez.”

5. İngiltere örneği: Puff neden yasaklandı, pod sistemler neden kaldı?

İngiltere 2025 itibarıyla tek kullanımlık vape satışını yasakladı.
Ancak dikkat: yasaklama gerekçesi sağlık değil, çevre ve gençlik politikasıdır.

Yasak nedenleri:

1. Gençlerde kullanım oranı artışı
   11–17 yaş grubunda son 3 yılda dört kat artış gözlendi.

2. Atık krizi
   Her hafta 8 milyondan fazla tek kullanımlık vape çöpe atılıyor.

3. Yangın riski
   Geri dönüştürülemeyen piller yangınlara neden oluyor.

Pod sistemler neden serbest?

Pod sistemler (örneğin Vuse ePod, Vaporesso, Elfbar Elfa) şarj edilebilir ve yeniden doldurulabilir oldukları için çevresel etki az, kullanıcı kontrolü fazla.
İngiltere Sağlık Bakanlığı, sigara bırakma amacıyla bu sistemleri desteklemeye devam ediyor.

6. Puff → Pod geçiş modeli: En mantıklı strateji

Yetişkin bir sigara kullanıcısı için tek kullanımlık puff cihazlar bırakma sürecinde ilk adımı kolaylaştırır.
Ancak uzun vadede pod sistemlere geçiş, hem maliyet hem çevre hem de sağlık yönetimi açısından daha akıllıcadır.

1. Hafta: Puff ile başla, uygun aroma ve nikotin seviyesini bul.
2. Hafta: Aynı aromayı destekleyen pod sistemine geç.
3. Ay: Nikotin oranını düşür, dolum sıklığını azalt.
6. Ay: Nikotinsiz veya düşük nikotinli pod’a geçiş yap.

Bu model, sigaraya dönüş riskini azaltır, çevreye zararı düşürür ve uzun vadeli sürdürülebilirlik sağlar.

7. Vuse örneği: Puff’tan pod’a geçişin en iyi pratiği

İngiltere ve Avrupa’da öne çıkan marka Vuse, bu stratejiyi başarıyla uygulayanlardan biri.

• Vuse GO: Tek kullanımlık model, 600–800 puff, 2 ml likit, 20 mg nikotin.

• Vuse ePod/Pro: Şarj edilebilir pod sistemi, 0–18 mg nikotin aralığı.

Kullanıcı, Vuse GO ile başladığında aynı aromayı Vuse ePod’da bulabiliyor.
Böylece geçiş sürtünmesiz, deneyim tutarlı ve çevre dostu hale geliyor.

8. Türkiye medyasında “çifte standart” algısı

Puff kullanıcılarının sık sorduğu soru:

“Neden puff haberleri kötü, IQOS haberleri daha yumuşak?”

Cevap basit:

• IQOS’un arkasında dev bir global şirket var,

• Puff ürünleri ise bağımsız üreticiler tarafından satılıyor.

Bu fark medya görünürlüğünü ve güven algısını değiştiriyor.
IQOS’un PR’ı güçlü, puff’lar ise kontrolsüz pazarın içinde yer aldığı için olumsuz sunuluyor.

Ama bu durum ürünlerin sağlık riskleriyle ilgili değil, tamamen iletişim ve algı farkıdır.

9. Türkiye’de kullanıcı ne yapmalı?

• Sağlık beyanlarına inanma: “Zararsız”, “doğal” gibi ifadeler bilimsel değildir.

• Yasal durumu bil: IQOS’un satışı Türkiye’de yasaktır.

• Bilgiye dayalı karar ver: Hedef sigarayı bırakmaksa, kısa süreli e-sigara kullanımı destekleyici olabilir, ancak uzun süreli bağımlılığa dönüşmemelidir.

• Pod sistemlere geçişi değerlendir: Tek kullanımlık cihazdan pod’a geçiş hem çevre hem maliyet açısından avantajlıdır.

10. Sonuç: Gerçek tablo

Türkiye’de puff’ın kötülenmesi, IQOS’un ise “daha iyi” gösterilmesi sağlık farkından değil, algı farkından kaynaklanıyor.
Gerçekte:

• Her iki ürün de nikotin bağımlılığı yaratır.

• Her ikisi de zararsız değildir.

• E-sigaralar sigaraya kıyasla bazı toksinleri azaltabilir, ancak tamamen güvenli değildir.

• IQOS’un “daha az zararlı” olduğu iddiası bilimsel olarak kesin kanıtlanmamıştır.

İngiltere gibi ülkeler artık tek kullanımlık cihazları değil, yeniden doldurulabilir pod sistemlerini destekliyor.